Memento Mori - Đất: Truyền tải thông điệp về sự sống bằng sự ra đi

Memento Mori: Đất là bộ phim hiếm hoi tái hiện một cách chân thực về giây phút cuối đời của những người bệnh hiểm nghèo cận tử. Mặc dù nói về sự ra đi, nhưng Memento Mori: Đất đã truyền được thông điệp mạnh mẽ về sự sống, khiến mình cảm thấy trân trọng những phút giây còn hiện diện trên cõi đời hơn. 

Memento Mori: Đất kể về Vân (Red) - một người mẹ trẻ theo đạo Thiên Chúa đang nằm liệt giường trong một ngôi nhà nhỏ ở vùng cao. Căn bệnh của Vân ngày càng trở nặng và cô chỉ còn một vài ngày để sống. Mỗi ngày trôi qua, Vân luôn phải chống chọi với những cơn đau và day dứt với nỗi nhớ con. 

Vân có hai người con gái là Nguyệt và Nga nhưng do tình hình sức khỏe không ổn định, cô đành phải gửi những đứa trẻ ở nhà bố ruột của mình. Chồng của Vân - Hoàng vẫn luôn chăm sóc và tìm cách chạy chữa cho cô mỗi ngày với hy vọng duy nhất là giúp vợ mình nguôi ngoai cơn đau. 

Gia đình không mấy khá giả, Vân lại mắc bệnh nặng nên hai vợ chồng cô có một khoản nợ lớn với một người đàn ông tên Kiên. Chủ nợ Kiên nói rằng nếu Hoàng chịu hiến thận cho bố của anh, anh sẽ xóa nợ cho gia đình Vân.

Memento Mori: Đất là bộ phim đầu tiên nằm trong chùm phim Memento Mori The Movie của đạo diễn Marcus Mạnh Cường Vũ. Theo như mình được biết, Marcus Mạnh Cường Vũ phải mất đến tận 5 năm để Memento Mori: Đất được hình thành trọn vẹn. 

Chuyển thể từ quyển sách Điểm Đến Của Cuộc Đời của tác giả Đặng Hoàng Giang, cộng với tiền thân là dự án sân khấu, vậy nên mình thấy khi đưa lên màn ảnh, dù vẫn là câu chuyện đó nhưng mình thấy Memento Mori: Đất lại khác đi rất nhiều. Trong một lần chia sẻ về dự án Memento Mori: Đất và quá trình làm phim cải biên, mình nhớ đạo diễn Marcus Mạnh Cường Vũ đã nói hãy xem tác phẩm đó như một cá thể độc lập để nhìn nhận nó. 

Mình hiểu là mỗi tác phẩm dù cho có ở loại thể nào thì khi tiếp cận với khán giả, nó đều sẽ mang một dáng dấp và hình hài riêng. Vậy nên, trước khi so sánh với những phiên bản khác của Memento Mori: Đất, mình nghĩ chúng ta nên đón nhận nó với tư cách là chính nó trước đã. Trong bài viết này, mình cũng chỉ phân tích các khía cạnh của phim như một tác phẩm điện ảnh. 

Mình thấy câu chuyện trong Memento Mori: Đất được đan xen bởi ba vấn đề chính: căn bệnh của Vân, món nợ của Hoàng và những lời nhắn gửi của Vân đến hai cô con gái. Những đoạn ký ức vụn vặt trong quá khứ cứ đan xen như hiện thực và hư ảo, lập lòe theo mạch suy tưởng của Vân. 

Điểm tốt của cách kể này, theo mình chính là dần dần mình có thể hiểu thêm về nhân vật và quá khứ của họ. Thế nhưng điểm trừ chính là nó rất dễ bị rời rạc. Cách sắp xếp câu chuyện trong Memento Mori: Đất khiến mình có cảm giác câu truyện thiếu tính nhất quán và dễ bị ngắt mạch cảm xúc. 

Vốn dĩ là bộ phim được tạo ra như một sự động viên, an ủi và đem đến cho người xem cái nhìn chân thực về giây phút cuối đời của những người bệnh ung thư cận tử nên mình thấy Memento Mori: Đất rất mang tính hàn lâm. Nhịp phim Memento Mori: Đất rất chậm và mình nghĩ không phải ai cũng đủ kiên nhẫn để thưởng thức trọn vẹn bộ phim. 

Memento Mori: Đất chọn cách tả thực hành động của nhân vật. Khi xem, mình có cảm giác như đang sống, đang chịu đựng những cơn đau cùng với nhân vật. Thay vì cho thấy chuỗi hoạt động nối tiếp trong ngày của nhân vật bằng cách cắt cảnh, Memento Mori: Đất đã chọn cách đặc tả một vài hoạt động tiêu biểu, nhưng đào sâu vào nó. 

Mình thấy thủ pháp quay oneshot cũng đóng vai trò quan trọng trong việc thực hiện những cảnh quay này. Từ lúc Vân ngồi dậy cho đến khi nhìn Hoàng trong bếp qua chiếc gương vỡ, khi Hoàng nấu ăn, Vân chống chọi với những cơn đau... mình cảm nhận rằng tất cả đều rất thực vì nó cho mình thấy từng hành động cụ thể của nhân vật. 

Có lẽ chính vì vậy mà mình thấy Memento Mori: Đất có những phân cảnh khá giống với một thước phim tài liệu. Thế nhưng, nói đúng hơn phải là một thước phim tài liệu đầy tính nghệ thuật vì hình ảnh và âm thanh của phim được chăm chút vô cùng tỉ mỉ. 

Memento Mori: Đất lấy bối cảnh ở vùng cao nguyên, theo như mình được biết, địa điểm quay chính là ở Đà Lạt, Buôn Mê Thuột, cũng có vài phân cảnh quay ở Hà Nội. Bộ phim có rất nhiều cảnh quay cho mình thấy được vẻ đẹp của thiên nhiên, từ rẫy cà phê, những bông hoa trong vườn cho đến cây cối xanh tươi. 

Vì Vân là một người phụ nữ theo đạo Thiên Chúa nên mình thấy trong Memento Mori: Đất cũng có hình ảnh nhà thờ, những cảnh cầu nguyện và đặc biệt là tiếng hát vang vọng xua tan đi những cơn đau. Những phân cảnh trong Memento Mori: Đất được dẫn dắt bởi những âm thanh kỳ lạ khá nhiều. Mình thấy đa số là tiếng của dàn hợp xướng như đang cầu mong phúc lành từ ơn trên. 

Mình không chắc là những tiếng hát đó đến từ nhà thơ hay do tưởng tượng trong tâm khảm của các nhân vật nhưng nó có tác động lớn, giúp cho cả Vân và Hoàng nguôi ngoai nỗi đau đang xâm chiếm trong tâm hồn. 

Khi nghe tiếng hát, dù nằm liệt giường nhưng Vân vẫn cố nhích những ngón tay. Cô giơ những ngón tay lên như nhảy múa cùng điệu nhạc. Khi đó, mình cảm nhận được khát khao ở lại với cuộc sống của Vân mãnh liệt hơn bao giờ hết. Vân cũng rất biết cách kiếm tìm niềm vui từ những sự vụn vỡ. Chi tiết dù cho chiếc gương bị vỡ nhưng Vân vẫn cố dùng nó để soi bóng Hoàng khi nấu ăn và cười mỉm đã khiến mình thực sự xúc động. Hóa ra ở những giây phút cuối đời, niềm hạnh phúc của nhiều người lại đơn giản đến thế!

>>> Xem thêm: Em Yêu, Đừng Sợ: Ý tưởng, cảnh quay táo bạo nhưng diễn biến mờ nhạt

Cảnh gây ấn tượng với mình trong trailer và cả bộ phim Memento Mori: Đất nữa là lúc Hoàng nghe tiếng hát từ xa vọng về và chìm đắm trong những cảm xúc bình yên. Khi đang phơi đồ, ngón tay Hoàng cũng như đang chơi đùa với chiếc áo treo trên giá. Nụ cười hiếm hoi trong hoàn cảnh éo le của Hoàng là một trong những điểm sáng với mình. 

Điều đặc biệt, mình thấy là 2 phân cảnh kể trên được diễn ra cùng thời điểm nhưng ở 2 không gian khác nhau - Vân ở trong phòng và Hoàng ở ngoài sân. Thế nhưng thủ pháp cắt dựng song song của Memento Mori: Đất đã khiến mình cảm thấy rõ sự đồng điệu trong tâm hồn của nhân vật. Họ đều là những ông bố, bà mẹ còn quá trẻ nhưng lại phải gánh trên vai nỗi đau nặng nề. Trong cả Hoàng và Vân đều còn những nét hồn nhiên, ngây thơ nhưng lại bị số phận vùi dập phải gồng mình chịu đựng. 

Memento Mori: Đất có cài cắm vào đó rất nhiều chi tiết cho thấy hiện thực phũ phàng của cuộc sống và sự dằn co trong tâm lý con người. Bộ phim đầu tiên trong chùm phim Memento Mori The Movie nói về nguyên tố Đất nên mình thấy trong phim cũng có khá nhiều phân cảnh ẩn dụ và gợi nhắc về nó. Mình thích cách Memento Mori: Đất không giải thích rõ ràng mà để mỗi người xem tự suy ngẫm và chiêm nghiệm về những hình ảnh đó. 

Tả thực về sự ra đi để truyền tải thông điệp về sự sống là một quyết định cực kỳ táo bạo của đạo diễn Marcus Mạnh Cường Vũ. Từng nhịp thở thoi thóp của Vân khiến mình bồi hồi xúc động theo nhân vật. Bộ phim không có bất kỳ nhân vật phản diện nào, mình cảm giác tất cả những người trong Memento Mori: Đất đều chỉ đang cố gắng cùng Vân chống chọi với căn bệnh hiểm nghèo.

Cái kết bằng góc máy từ trên cao kết hợp với kỹ thuật quay oneshot của Memento Mori: Đất thực sự khiến mình xúc động. Chưa bao giờ mình thấy sự ra đi nào đẹp đẽ đến thế! Nó như một cách an tử cho người bệnh ở cuối đời.

Dù dành nhiều sự yêu mến và nể phục cho Memento Mori: Đất, nhưng mình thấy phim vẫn còn nhiều điểm hạn chế về mặt diễn xuất và lời thoại của các diễn viên. Cách tạo không khí phim và ngôn ngữ điện ảnh của Memento Mori: Đất quá tốt nhưng mình thấy đôi khi chính diễn xuất còn hạn chế của những gương mặt diễn viên mới đã khiến bộ phim giảm đi phần nào cảm xúc. 

>>> Xem thêm: Trailer Memento Mori - Đất: Bộ phim nặng ký về những người bệnh cận tử

Sau khi xem Memento Mori: Đất, mình thực sự cảm thấy yêu quý cuộc sống này và thương cho số phận của những người bệnh ung thư hơn. Không chỉ là bệnh nhân ung thư, mà bất kỳ người bệnh nào cũng vậy, nếu có thể làm được gì để những giây phút cuối đời của họ trở nên nhẹ nhàng hơn, mình nghĩ chúng ta nên cố gắng hết sức. Sức mạnh cộng đồng là thứ cực kỳ quan trọng trong trường hợp này, đó cũng chính là lý do đạo diễn Marcus Mạnh Cường Vũ nỗ lực để mang đến trong suốt 5 năm qua. 

* Bài viết của Lọ Lem chia sẻ tại box Mọt phim Review