Chúng ta khởi đầu cuộc sống của mình bằng sự bao quanh bởi “những người nhiều hiểu biết”. Khi đã có thể nhận thức được thế giới một cách rõ rệt, đứa bé 6 tuổi xem một người trưởng thành bình thường là sự kỳ diệu của tạo hóa. Họ biết lái xe ô tô, biết nói những câu chữ phức tạp, trả tiền cho bữa ăn bằng thẻ tín dụng, và họ mô tả về những ngọn núi trên dãy Himalaya.
Tất cả điều đó là “phép lạ” đối với một đứa bé chỉ mới trải qua vài năm sống trên hành tinh này. Toàn bộ nền giáo dục toàn cầu hướng con người đến quá trình chạy đua và đuổi kịp. Tiếp nhận thông tin từ cha mẹ và giáo viên, một giả định đã ăn sâu vào tâm trí chúng ta từ thuở thơ ấu, đó là: Chúng ta không biết, nhưng họ biết.
Với một đứa trẻ thì tất cả những suy nghĩ của người lớn là điều kỳ diệu
1. Ca ngợi tâm trí của người khác liệu có đáng không trong khi chính mình cũng cần được giải phóng
Khi chúng ta đến tuổi trưởng thành, sự tôn trọng đối với các chuyên gia trong từng lĩnh vực chính là bản năng sống được trui rèn theo năm tháng. Dù nguồn nước từ vòi sinh hoạt hằng ngày có đến từ đâu thì ta vẫn chắc chắn một điều rằng người phụ trách bơm nước sẽ làm cho nó sạch nhất có thể để chúng ta uống nó mà không cần lo lắng hay thắc mắc.
Chúng ta không biết máy bay từ Việt Nam đi Singapore tốn bao nhiêu nhiên liệu nhưng vẫn sẵn lòng ngồi vào ghế hành khách, bởi ta luôn yên tâm rằng những người điều khiển hành trình biết rõ mức độ an toàn của chuyến bay sắp đến. Trên toàn bộ phương diện khoa học kỹ thuật, ta giao phó số phận mình cho người khác mà không có bất kỳ sự hoài nghi nào. Bởi suy cho cùng, ta không có khả năng độc lập để kiểm tra những cài đặt phức tạp. Nhưng họ thì biết, và chúng ta rất vui khi họ đảm nhận trọng trách đó.
Ca ngợi người khác nhưng cũng nên dành sự tôn trọng cho chính mình
Tuy vậy, điều sai lầm trong cuộc sống khi ta tôn trọng ý kiến của chuyên gia quá mức mà bỏ quên trải nghiệm sống của chính mình. Một người có thể đi ngủ vào lúc 3 giờ sáng, thức dậy vào lúc 10 giờ và cảm thấy tinh thần rất khỏe khoắn. Nhưng họ lại quá đề cao tính khoa học trong việc phân tích giấc ngủ của người khác, khi được khuyên nhủ rằng nên đi ngủ vào lúc 11 giờ đêm để thức dậy lúc 6 giờ sáng như bao người. Nếu bắt gặp ở đâu đó trong tâm trí chúng ta sự phi logic của thông tin hoặc không cần thiết phải thay đổi hành vi thì hãy sắp xếp thế giới riêng bằng trải nghiệm của chính mình.
Tâm trí của các giáo sư luôn được ca ngợi. Nhưng các suy nghĩ đặc biệt của một người bình thường có thể xảy ra khá nhiều và ở bất cứ đâu. Thế giới bình thường mà chúng ta đang sống không hề tách biệt với phạm vi của những ý tưởng đột phá. Mark Zuckerberg ra đời Facebook trong căn phòng ký túc xá chật hẹp cùng vài người bạn học. Jeff Bezos làm việc với Amazon những ngày giữa năm 1994 trên một căn gác xép cũ kỹ. Đó là nơi những ý tưởng xoay chuyển thế giới xuất hiện và nó xảy đến trong đầu những thanh niên “bỏ học giữa chừng”.
Ý tưởng đột phá có thể xuất hiện ở bất kỳ đâu
Hầu hết chúng ta đang lao động dưới sự đánh giá quá khiêm tốn về quyền được suy nghĩ khác biệt của chính mình. Về cơ bản, tinh thần của chúng ta không kém cỏi hơn là mấy so với những gì mà Đức Phật hay Chúa Jesus đã từng suy nghĩ cách đây vài ngàn năm. Chúng ta có thể cho rằng những đóng góp phi thường của họ hẳn là kết quả của một quá trình giáo dục rất đặc biệt.
Nhưng hiện nay, ta được học hỏi từ lịch sử nhiều hơn và được cung cấp thông tin tốt hơn bao giờ hết. Yếu tố quan trọng không nằm ở việc đào tạo hay sự chỉ dẫn của chuyên gia: Nó nằm ở những gì một người cho phép bản thân tin rằng mình có khả năng suy nghĩ khác biệt và tạo ra những thành tựu mang tính kỳ tích.
Trí tuệ cổ đại cũng không khác tâm hồn của chúng ta bây giờ là bao
2. Đừng đánh giá thấp trải nghiệm của bản thân để sống trong sự đánh giá của người khác
Chúng ta đã luôn tôn thờ suy nghĩ của người khác trong một thời gian dài. Một tiến sĩ trường đại học đôi khi lại rất thiếu kiến thức về việc xây dựng hệ thống giáo dục bền vững. Hoặc trong lĩnh vực kiến trúc, ta cho rằng nếu một tòa nhà đạt được một giải thưởng lớn, nó phải thực sự đại diện cho tương lai của cả ngành xây dựng.
Mặc dù mục đích cuối cùng của kiến trúc là làm hài lòng tất cả mọi người, ta vẫn xem nhẹ quan điểm của mình khi bỏ qua một mái ấm nhỏ với người bạn đời và những đứa con để chạy theo “vẻ đẹp được người khác tôn kính”. Cách chúng ta kết hôn, cách giáo dục con cái, cách chúng ta kiểm soát tài chính... đều xảy ra trong tâm trí theo cách tương tự.
Một tiến sĩ đôi khi không rõ hệ thống giáo dục cần điều gì
Sự phức tạp của hệ thống giáo dục tạo cho chúng ta cảm giác cần phải làm điều gì đó theo hoạch định. Khi đó ta vô tình bỏ qua một nguồn thông tin quan trọng và cũng sâu sắc và phong phú không kém, là kinh nghiệm của chính mình.
Ví dụ, nếu chúng ta muốn biết bản chất của tình yêu, có thể không cần phải có bằng cử nhân tâm lý học, ta đã có sẵn thông tin trong đầu nhờ trải nghiệm các mối quan hệ thân mật từ trước. Vì vậy chúng ta biết yêu và được yêu ở mức độ phong phú nhất mà không nguồn dữ liệu nào khác có thể so sánh được.
Kinh nghiệm của bản thân quan trọng không kém sự giáo dục từ người khác
Để thực sự thấu cảm nghệ thuật, đôi khi chúng ta không cần học hỏi từ đánh giá của người khác. Thực tế ta chỉ cần đi bộ đến thư viện hoặc dành thời gian dài để tắm nước nóng và suy nghĩ. Vậy nên đừng cố gắng liệt kê những điều phức mà không ai biết. Thay vào đó, hãy giải quyết những vấn đề cấp thiết nhất trong cuộc sống theo cách tốt nhất có thể:
- Làm thế nào để hôn nhân trở nên hạnh phúc.
- Làm sao đảm bảo rằng hầu hết mọi người đều có được công việc họ yêu thích.
- Làm thế nào để có những cuộc trò chuyện thú vị hơn - cả về chất lượng và số lượng.
- Làm sao để giáo dục chính mình đúng cách.
- Cách tạo ra lợi nhuận đi kèm với đạo đức.
- Cách khai thác khả năng sáng tạo của bản thân.
Cách để khiến hôn nhân trở nên hạnh phúc hơn?
Kết: Biên giới của kiến thức không ở đâu xa: Nó nằm trong phòng ngủ, xung quanh bàn ăn và rải rác trên đường phố. Nhìn chung thì con người vẫn còn rất thiếu hiểu biết về cách thực hiện một số việc cơ bản để mang lại hạnh phúc lâu dài. Các lĩnh vực yêu cầu kiến thức chính xác xuất hiện ít hơn rất nhiều so với những điều mang lại cuộc sống tốt đẹp.
Facebook - bình luận